Stan zachowania monet jest drugą co do ważności informacją pomocną przy szacowaniu wyceny monety. Czasem to nie stopień rzadkości, a stopień zachowania monety jest wartością dominującą podczas wyceny kolekcji monet. Zaprezentowana poniżej skala jest uniwersalna i dotyczy monet od starożytności do współczesności. W numizmatyce korzysta się z 7-stopniowej skali, w której głównymi czynnikami branymi pod uwagę jest: czas, w którym moneta była w obiegu, efekt zużycia numizmatu lub uszkodzenia powstałe podczas bicia w mennicy.

Gradacja stanów zachowania monet:

• Stan I — Stan menniczy (SM) stan menniczy dotyczy monet, które nigdy nie były używane jako środek płatniczy i nie noszą żadnych śladów użytkowania. Nie mają żadnych defektów, zarysowań i śladów czyszczenia. Dla monet lustrzanych w stanie I istnieje analogiczny stopień – Stan lustrzany (L).
• Stan II – Znakomity (ZN) dotyczy monet z nieznacznymi uszkodzeniami powstałymi w mennicy w trakcie produkcji lub w czasie transportu, mogą to być także monety przeznaczone do obiegu, lecz wycofane z niego przed pojawieniem się charakterystycznych wytarć lub zarysowań. Powinien być widoczny połysk stempla.
• Stan III – Bardzo piękny (BP) dotyczy monet z nieznacznymi śladami zużycia w obiegu, lekkimi wytarciami wyższych partii reliefu, drobnymi rysami, małymi skaleczeniami brzegu monety.
• Stan IV – Piękny (P) dotyczy monet z dość znacznymi śladami zużycia, które nie mają jednak wpływu na czytelność konturów rysunku. Legendy powinny być w pełni czytelne.
• Stan V – Bardzo dobry (BD) dotyczy monet z bardzo znacznym zużyciem. Pojedyncze litery legendy i niektóre detale rysunku nieczytelne. Nadal można określić monetę, jednak niektórych danych nie można już odczytać. Data może już nie być czytelna, bądź jej część. Znak mennicy może nie być już rozpoznawalny.
• Stan VI – Dobry (DB) dotyczy monet, na których znaczna część rysunku i legendy jest nieczytelna, nie można odczytać legendy (poza jej zarysem); Można określić monetę na podstawie doświadczenia i porównywania z literaturą przedmiotu, także wagi, średnicy, metalu oraz kontekstu znaleziska (w przypadku znalezisk archeologicznych).
• Stan VII – Zły (Z) dotyczy monet, których stan uniemożliwia ich jednoznaczną identyfikację.

Rodzaje błędów menniczych

Bardzo często monety z błędem menniczym są nazywane destruktami, ponieważ są bardzo rzadkie i zwykle osiągają zawrotne ceny na rynku numizmatycznym. Istnieją 3 rodzaje błędów menniczych:

1. Usterki związane z wadami stempla.

W efekcie powstają monety z pęknięciami, odpryskami i zagnieceniami.  

2. Usterki związane z wadami krążka menniczego.

Wyemitowane w taki sposób monety mogą mieć inną średnicę, rant. Bywają, że są wybite na innym metalu lub na innej monecie. 

3. Usterki związane z nieprawidłowościami w trakcie bicia.

Przy takich błędach efektem mogą być tzw. hybrydy, które polegają na tym,że na jednej monecie pojawia się awers i rewers z różnych nominałów. 

Najkosztowniejsze błędy mennicze

W 2010 roku menedżer chilijskiej mennicy Gregorio Iniguez stracił swoją posadę, ponieważ dopuścił do emisji tysiące monet o wartości 50 peso z napisem Chiie zamiast Chile. Niestety pomimo błędu monety nie zwiększyły swojej wartości na rynku numizmatycznym, ponieważ nie wypadły z obiegu, lecz w nim zostały.  

Rekordową cenę uzyskał srebrny dolar sprzedany w 2013 roku za ponad 3,8 miliona dolarów. Moneta została wybita w 1834 lub 1835 roku, widnieje na niej rok 1804, bo do produkcji użyto nieaktualnego stempla.

Najdroższa jak dotąd amerykańska centówka to tak zwana „close AM penny” wybita w 1992 roku. Nazwa wzięła się stąd, że litery A i M w słowie „America” widniejącym na monecie były wyjątkowo blisko siebie. 

Przykłady polskich monet z błędem menniczym

• 50-groszówka z 1923 roku, która zamiast awersu posiada negatyw rewersu (500 zł);
• Moneta 20-groszy z 1949 roku o większej niż wzorcowa średnicy i kształcie półmiska (1200 zł);
• Moneta o nominale 1 złoty z 1977 roku, wybita na krążku używanym do produkcji dziesięciozłotówek (3410 zł);
• Współczesna moneta o nominale 5 złotych z nietypowym błędem menniczym (żółty środek monety rozlał się na prawie całej powierzchni numizmatu), sprzedana za 1603 zł.

Fotografia:

• Unsplash

Źródła:

• https://www.mennica.com.pl/monety-i-numizmaty/poradnik-kolekcjonera-lista/monety-mennicze-i-monety-z-bledem-menniczym
• https://www.nbportal.pl/wiedza/numizmatyka/vademecum-kolekcjonera/stan-zachowania/stan-zachowania-monet
• https://www.rkantor.com/newsy/n/monety-ze-skazami-poznaj-wartosc-cennych-bledow/
• https://www.nbportal.pl/wiedza/numizmatyka/vademecum-kolekcjonera/stan-zachowania/stan-zachowania-monet
• https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/banknoty_i_monety/abc_kolekcjonera/stan_zachowania.html

Zapisz się do newslettera i zyskaj darmową dostawę!
https://numizmatyczny.com/newsletter