Koniec wieku XII i cały wiek XIII to bardzo ciężki okres w mennictwie polskim podczas, którego w dużej mierze najczęściej bitymi monetami były brakteaty.  Jednakże ten okres był na tyle nieciekawy, że wybijano monety w większej części pozbawione jakichkolwiek napisów, które są bardzo pomocne przy określeniu wieku oraz pochodzenia monety. W tym czasie doszło do ważnego wydarzenia, jakim jest rozbicie dzielnicowe, podczas którego wiele książąt walczyło o swoją dominację oraz każdy wybijał własne monety, które wprowadzały bardzo duże zamieszanie. 

Brakteat za panowania Leszka Białego

W pierwszej połowie XIII wieku w Krakowie badacze odkryli bardzo duży depozyt monet, wśród których został znaleziony prawdopodobnie ostatni brakteat wybijany podczas panowania Leszka Białego, który był jednym z książąt walczących o władzę nad polskimi ziemiami. Pochodził z okresu 1206-1227, w których Leszek Biały był księciem zwierzchnim Polski. Moneta, która została odnaleziona jak i również uwieczniona na piątej monecie z serii Historia Monety Polskiej przedstawia wyobrażenie skrzydlatego smoka zwróconego w lewo, ale głowę ma skierowaną do tyłu, natomiast skrzydła ma rozłożone a ogon podwinięty. Fantastyczne stworzenie na symbolizować moc księcia, ale również stać na straży i odstraszać złe moce, które mogłyby wieść na zgubę polskiego księcia.

Oryginalny brakteat Leszka Białego:

Rewers piątej monety z cyklu Historia Monety Polskiej przedstawia wizerunek wcześniej wprowadzonego brakteatu Leszka Białego na tle późnoromańskiego kościoła cystersów w Sulejowie. Na awersie widnieje wizerunek awersu monety o nominale 10 złotych, przypominający awers współczesnych monet obiegowych oraz wizerunek pieczęci pieszej księcia Leszka Białego. Na której został on przedstawiony w pełnym uzbrojeniu, z włócznią z proporcem w jednym ręku, a tarczą w drugiej.

[moneta] https://numizmatyczny.com/moneta-10-zl-brakteat-leszka

Pierwszy floren na ziemiach polskich

Podczas panowania Władysława Łokietka, który był tytułowany „Łokietek Władysław, z Bożej łaski król Polski, pan i dziedzic ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, Kujaw i ziemi sieradzkiej” jeszcze zanim zasiadł na tronie rozpoczął dyskusję na temat spraw finansowych ziem Polskich, oraz co najważniejsze rozpoczął pierwsze kroki ku nowej reformie monetarnej, ponieważ skarbiec państwa oraz finansowa sytuacja poprzez walkę o władzę, rozbicie dzielnicowe oraz proces psucia się monety była nadwyrężona. Król po elekcji podejmował bardzo wiele inicjatyw mających na celu ratowanie finansów państwa, jednak sytuacja z kruszcami oraz finansami państwa była w opłakanym stanie. Co ciekawe u kresu swojego panowania zdecydował się na emisję monety złotej zwanej w Polsce florenem,   a później dukatem. Emisję florenów rozpoczęła Florencja około 1252 roku, na której awersie widniała lilia, natomiast na awersie Św. Jan Chrzciciel w pozycji stojącej. Wzór monety również trafił do Polski za pośrednictwem Węgier jednak zamiast Świętego Jana Chrzciciela, widnieje Święty Stanisław. Do emisji pierwszej złotej monety doszło w 1330 roku, która posiadała cechy florenu florenckiego jak i również węgierskiego. Awers przedstawia wizerunek ówczesnego władcy Królestwa Polskiego, natomiast rewers postać św. Stanisława, podczas odpustu, na którego cześć doszło do zbiórki surowców na poczet emisji monet  mających na celu odnowę skarbu państwa. Floren był na tyle rzadki, że zniknął tak szybko jak się pojawił, ponieważ braki kruszcowe krępowały ówczesnych mincerzy. Emisja nie była duża i jest szacowana na parę tysięcy sztuk monet. Z nich zachowała się do naszych czasów tylko jedna. Stanowi ona ozdobę kolekcji Emeryka Hutten-Czapskiego, i jest przechowywana w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Oryginalny floren Władysława Łokietka

Na rewersie widnieje awers florena Władysława Łokietka. Postać władcy siedzi na tronie. Jego głowa zwieńczona jest koroną. Wyobrażenia króla zaczerpnięte zostało z jego rzeźby nagrobnej znajdującej się w katedrze na Wawelu. W tle została przedstawiona pieczęć z analogicznym majestatycznym jego wizerunkiem. Na awersie widnieje podobizna awersu monety 20-złotowej przypominającej współczesną monetę obiegową. Z lewej strony został przedstawiony rewers florena Władysława Łokietka, przedstawiający św. Stanisława w mitrze na głowie i pastorałem w ręce. Natomiast w tle widnieje portret Władysława Łokietka zaczerpnięty z rzeźby nagrobnej w katedrze na Wawelu.

[moneta] https://numizmatyczny.com/moneta-20-zl-floren-lokietka

Źródła:

• https://www.nbp.pl/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/2014/2014_17___brakteat_leszka_pl.pdf
• https://www.nbp.pl/banknoty_i_monety/monety_okolicznosciowe/2015/2015_04___floren_lokietka_pl.pdf
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Floren
• https://histmag.org/Jak-Wladyslaw-Lokietek-jednoczyl-krolestwo-moneta-10713/

Fotografia:

• https://wcn.pl/auctions/44/100

Zapisz się do newslettera i zyskaj 10% rabatu na wybrane produkty
https://numizmatyczny.com/newsletter