Co to jest ort?

Ort jest srebrną monetą bitą w Polsce w XVII do XVIII wieku. Wprowadzono ją do emisji dokładnie 1608 roku w Gdańsku. Jego nazwa i wzór wywodzi się od niemieckiego wyrazu orth lub inaczej Osrtstalar, który w dosłownym tłumaczeniu oznacza ćwierć. Ort pierwotnie wynosił ćwierć talara. Gdańskie władze starając się zagwarantować sobie jak i handlowcom uniwersalną monetę, która mogłaby pomóc podczas zawierania międzynarodowych handlowych transakcji. W XVII wiecznej Polsce doszło do bardzo szybkiego rozpowszechnienia się tej monety na całą ówczesną Rzeczpospolitą w której monety były bite przez wszystkie mennice od koronnych po miejskie. Za czasów panowania Augusta III waluta jaką jest ort została zrównana pod względem jakości z tymfem.  Ostatni raz ort został wybity w 1766 jako moneta próbna.

Orty gdańskie

Orty bite w Gdański są bardzo różnorodnym zbiorem, który w swoim składzie zawiera  mnogość form i wzorów minimalnie różniącymi się od siebie. Większość pierwszych ortów wybijanych z początku XVII wieku jest niedostępnych dla zwykłych śmiertelników, ponieważ osiągają zawrotne ceny na rynku numizmatycznym. Ich rzadkość wynika z przebijania z ortów gdańskich na koronne. Orty zaczęto wybijać za czasów Zygmunta III Wazy w Gdańsku, miasto pomimo zakazu wystosowanego przez Sejm Rzeczypospolitej parę lat wcześniej rozpoczęło emisję monet na własny handlowy użytek. Gdańsk jest znany jako najbogatszy i największy europejski port w którym dokonywano najwięcej transakcji międzynarodowych. Orty gdańskie były produkowane z bardzo wielkim pietyzmem i kontrolą jakości, dlatego też niewiele monet obecnych na numizmatycznym rynku posiada jakiekolwiek uchybienia w jakości, chyba że z racji  na zły stan zachowania, jednak same w sobie monety są stworzone z dbałością o szczegóły. Nie tylko gdańskie społeczeństwo polubiło orty ze względu na wysoką jakość wykorzystywanego kruszcu oraz dokładność grafik, ale również bydgoskie.

Katalog ortów gdańskich

Katalog napisany przez J. Parchimowicza, W. Wiącka, M. Brzezińskiego jest unikatowym zbiorem wszystkich ortów wybijanych od XVII do XVIII wieku w Gdańsku za czasów panowania Zygmunta III Wazy, Jana II Kazimierza Wazy i Augusta III Sasa. Na każdej stronie katalogu można znaleźć szczegółowe zdjęcia monet wraz z wyraźnymi rysunkami najciekawszych elementów i szczegółów, które stanowią o ich oryginalności. 

Poniżej widnieją przykładowe zdjęcia stron z książki Katalog ortów gdańskich, która od dzisiaj jest dostępna w sprzedaży.

Na stronie widocznej poniżej widnieje ort drugiego typu wybijany za czasów panowania Augusta III.  Zazwyczaj strona podzielona jest na trzy segmenty, pierwszy przedstawia awers i rewers, w drugim widnieje awers i rewers wraz z ich danymi technicznymi dotyczącymi statystycznej wagi, rozmiaru oraz widniejących inskrypcji. W trzeciej części widnieje najważniejszy aspekt książki, a mianowicie wyraźne rysunki szczegółów. 

Na drugim zdjęciu widnieje ort typu drugiego wybijany za czasów Jana II Kazimierza. Również strona została podzielona na trzy oddzielne segmenty, jednak w ostatniej części został wykonany rysunek wyróżniającego się zdobienia. 

Na trzecim zdjęciu widnieje jeden z pierwszych ortów pierwszego typu wybijany za czasów Zygmunta III Wazy. Na zdjęciu widnieje zdjęcie awersu i rewersu w przybliżeniu. 

Źródła:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Ort_(moneta)
• https://gndm.pl/rzadkie-orty-gdanskie-zygmunta-iii-odmiany-ktore-warto-znac/
• https://www.depl.pl/monety/orty.html
• http://numibyd.pl/art_017.html
• https://monetyzygmunta.blogspot.com/2018/01/moje-top-5-monet-zygmunta-iii-wazy.html
• https://snmw.pl/czytelnia/orty-zygmunta-iii-wazy-cz-i/
• https://niemczyk.pl/czytelnia/8
• https://historia.wprost.pl/348299/odnaleziono-monety-z-czasow-zygmunta-iii-wazy.html

Zapisz się do newslettera i zyskaj 10% rabatu na wybrane produkty
https://numizmatyczny.com/newsletter